Αλλάζουν οι άνθρωποι;

Η απάντηση αμφιλεγόμενη… κάποιοι υποστηρίζουν πως ναι, αλλάζουν οι άνθρωποι, ενώ κάποιοι άλλοι πως όχι!

Ωστόσο, θα ήθελα να μοιραστώ μία εμπειρία μου, η οποία αναιρεί έστω και ανεπίσημα την παραπάνω θεωρία. Όταν ρωτήθηκε μία καθηγήτριά μου, η οποία ασχολείται χρόνια με τον τομέα της ψυχοθεραπείας, αν αλλάζουν οι άνθρωποι, εκείνη με ένα ξαφνικό και περίεργο μειδίαμα απάντησε: “Σαν ψυχολόγος θα έπρεπε να πιστεύω ότι οι άνθρωποι αλλάζουν. Αυτό πρεσβεύουμε! Αλλά εγώ προσωπικά θεωρώ ότι το δεν βιώνω αυτό. Οι άνθρωποι πολύ δύσκολα αλλάζουν, και όχι επειδή δεν μπορούν αλλά επειδή δεν το θέλουν πραγματικά.”

Τι σημαίνει αυτό;

Η επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο, η γνώμη-κριτική ενός φίλου για το ποια είναι τα ελαττώματά μας ή η φράση “Από αύριο θα’ μαι αλλιώς!” δεν σηματοδοτούν απαραίτητα αλλαγή. Μπορεί να βιώσαμε ένα γεγονός το οποίο μας οδήγησε στο να σκεφτούμε επιφανειακά την αλλαγή (π.χ. συχνοί τσακωμοί με έναν καλό φίλο), αλλά το “επιφανειακά” δεν αρκεί. Θα πρέπει αυτή η απόφαση αλλαγής να περάσει στο συνειδητό κομμάτι του εαυτού μας και να το ενισχύσουμε με ισχυρή θέληση σε τέτοιο βαθμό, ώστε ακόμα και υπό την επίβλεψη ειδικού, εμείς να προσπαθούμε σχεδόν αβίαστα, ακόμα και μόνοι μας να το αλλάξουμε.

Πόσο εύκολο είναι αυτό;

Πόσο δύσκολο θα λέγαμε! Γενικότερα, η ψυχολογική-συναισθηματική κατάσταση (θα μπορούσαμε να αναφέρουμε εν μέρει την προσωπικότητα) και η ηθική-πνευματική κατάσταση (π.χ. τα ηθικά διδάγματα από την οικογένεια) του ατόμου ολοκληρώνονται λίγο πριν το άτομο πάει στο νηπιαγωγείο. Το άτομο δηλαδή καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του κινείται γύρω από συγκεκριμένους άξονες που απλά εμπλουτίζει με εμπειρίες, γιατί πολύ απλά αυτούς τους άξονες έχει μάθει. Απαιτείται πρώτα ισχυρή θέληση και δύναμη από το ίδιο το άτομο και στη συνέχεια βοήθεια από κάποιον ειδικό, ώστε να είναι επιτυχής η διαδικασία κατά την οποία το άτομο θα “ξεμάθει” και θα “μάθει” εκ νέου πράγματα.

Σε τι βοηθάει η επιστήμη της ψυχολογίας;

Η ψυχολογία (μέσω του αντίστοιχου κλάδου της) απλά κατευθύνει το άτομο σε αυτήν τη διαδικασία και δεν παρεμβαίνει ολοκληρωτικά. Είναι γνωστό νομίζω, ότι η ψυχολογία, κατά κύριο λόγο, θεραπεύει πληγές του παρελθόντος  που αναμειγνύονται με το παρόν και το μέλλον μας, και όχι ηθικά διδάγματα. Εξάλλου ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να επιλέξει. Μπορεί να ξεφύγει από τα καλούπια του “πρέπει” και να κάνει ελεύθερες επιλογές. Μπορεί να επιλέξει να ευτυχήσει ή και να καταστραφεί…επιλογή θα είναι και αυτό! Αν κάποιος έχει επιλέξει το “κακό” ακόμα και με ψυχοθεραπεία (ή οτιδήποτε άλλο) δεν θα γίνει αγνός και αγαθός. Η ποιότητα στη ζωή κάποιων ανθρώπων που τους ολοκληρώνει μπορεί να είναι το “κακό”, και αν με αυτό νιώθουν εντάξει και δεν περιορίζουν ή δεν παρενοχλούν την ελευθερία των υπολοίπων, τότε είναι σεβαστή.

Η θέληση και η δύναμη που κρύβουμε μέσα μας μπορούν να πάνε κόντρα στα πάντα…κι όπως έχει ειπωθεί: “Μ’ αρέσει εκείνος που η ψυχή του είναι πιο βαθιά από την πληγή του!”

Αλεξία Σταθάκη, Ψυχολόγος