“Όταν το παιδί δεν δέχεται αγκαλιές και φιλιά από συγγενείς και φίλους!”

“Η μικρή μου είναι μόλις 3 ετών. Έχει την δική της αντίληψη και άποψη πλέον. Το πιο απλό παράδειγμα είναι κάθε φορά που πάμε για ψώνια και διαλέγει η ίδια τα ρούχα που θα πάρουμε. Την καμαρώνω αλλά με δυσκολεύει πολύ η στιγμή που θα δείξει την ίδια συμπεριφορά με τους συγγενείς και τους φίλους που θα έρθουν να μας επισκεφθούν. Είναι λογικό και σύνηθες, πως όποιος επισκέπτεται ένα σπίτι με ένα μικρό παιδί θα θέλει να του δείξει την αγάπη του με αγκαλιές, φιλιά και δώρα. Η μικρή μου, ωστόσο, είναι αρκετά επιλεκτική καθώς πέρα από εμάς, τους γονείς της, και τον πατέρα μου, δεν πλησιάζει κανέναν άλλον. Είναι αντικοινωνική; Είναι φυσιολογική; Εγώ τί να κάνω;”

Πράγματι, πολλά παιδιά, από πολύ νεαρή ηλικία, στο άκουσμα “Θα πας λίγο στην αγκαλιά της θείας;” δείχνουν ιδιαίτερη αποστροφή. Μερικά παιδιά με διάφορες μη επιθυμητές συμπεριφορές (σύμφωνα με τους γονείς) και αντιδράσεις (π.χ. κλάμα, φωνές κ.ά.) καταφέρνουν και ξεφεύγουν, ενώ άλλα καταπιέζονται και υποκύπτουν.
 

Τελικά οι γονείς ή τα παιδιά έχουν δίκιο;

Οι γονείς οφείλουν να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του κάθε παιδιού ξεχωριστά, κι όχι στις δικές τους ανάγκες. Η αναγκαστική αγκαλιά ή το ανεπιθύμητο φιλί που θα δώσει ή θα πάρει το παιδί, είναι ανάγκη του γονέα για να μην στεναχωρήσει τον εκάστοτε συγγενή ή φίλο. Τα παιδιά έχουν κρίση και αντίληψη και για κάθε ηλικία υπάρχει ένα εύρος αποφάσεων για το οποίο είναι ικανά να πάρουν πρωτοβουλία, γεγονός που θα βελτίωνε την μετέπειτα αντιληπτική τους ικανότητα και κρίση, καθώς και το επίπεδο ανεξαρτησίας από τους γονείς.
 

Η πίεση, λοιπόν, που ασκείται στο παιδί προκειμένου να εκφράσει συναισθήματα αγάπης και οικειότητας που δεν νιώθει, πολύ πιθανά να μεταφράζεται από το παιδί ως εξής:

-“Αφού δεν με καταλαβαίνει η μαμά μου, τότε κι εγώ θα κάνω το δικό μου! Θα κλειστώ στο δωμάτιο και δεν θα μιλάω σε κανέναν!”

-“Ωραία, άρα για να πάρω κάτι από τον άλλον πρέπει απλά να προσποιηθώ μία αγκαλιά!”

-“Το σώμα μου δεν μου ανήκει πλέον!”

– “Μάλλον το σωστό θα είναι να παραμερίζει κανείς τις προσωπικές του επιθυμίες ώστε να ευχαριστεί τους γύρω του. Αυτό θα πρέπει να κάνω κι εγώ!”
 

Αποτέλεσμα;

-Η καταπίεση του παιδιού να εξωτερικεύσει μη επιθυμητά συναισθήματα αναγκάζοντάς το να γίνει κοινωνικό, πολύ πιθανά να το κρατήσει σε αυτόν τον δρόμο ή να το οδηγήσει στον ακριβώς αντίθετο δρόμο: Να γίνει αντικοινωνικό και εσωστρεφές.

-Πολύ πιθανό είναι το παιδί να μάθει να χρησιμοποιεί τόσο το σώμα του όσο και τις συμπεριφορές αγάπης και οικειότητας προκειμένου να γίνει αρεστό (π.χ. μία κοπέλα, ενώ δεν είναι έτοιμη, δέχεται την σεξουαλική επιθυμία του συντρόφου της για να είναι αρεστή). Επίσης, το παιδί μαθαίνει να εκμεταλλεύεται τους ανθρώπους που πράγματι βιώνουν θετικά συναισθήματα για αυτό (π.χ. ένα αγόρι θα εκδηλώσει συναισθήματα αγάπης προκειμένου να πείσει την κοπέλα του να ενδώσει σεξουαλικά).

-Μάλιστα, μια που το παιδί έχει μάθει να χρησιμοποιεί το σώμα του και να καταπιέζει τις επιθυμίες του προκειμένου να ευχαριστήσει τους άλλους, πολύ πιθανά να υπάρξει μετέπειτα θύμα σχολικού εκφοβισμού (bullying), σεξουαλικής κακοποίησης κ.ά.
 

Τί πρέπει να καταλάβουμε εμείς σαν γονείς;

-Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γίνει κατανοητό, πως πρέπει να βοηθήσουμε να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά μας, πως το σώμα τους ανήκει και πως είναι δική τους επιλογή το αν θα αγκαλιάσουν, αν θα φιλήσουν και γενικά, αν θα δείξουν συμπεριφορές οικειότητας.

-Πράγματι, κυρίως στην νηπιακή ηλικία, τα παιδιά παρουσιάζουν διάφορες αντιδράσεις (π.χ. με το ωράριο του ύπνου), ωστόσο, η άρνηση εξωτερίκευσης μη επιθυμητών συναισθημάτων δεν θα έπρεπε να ληφθεί από εμάς ως αντίδραση.

-Πρέπει να κατανοήσουμε πως το παιδί με αυτόν τον τρόπο δεν είναι αγενές, αντικοινωνικό και αντιδραστικό. Η ένδειξη σεβασμού μπορεί να εκδηλωθεί με ποικίλους τρόπους, όπως με μία θερμή χειραψία, με έναν ευγενικό χαιρετισμό κ.ά.
 

Τί θα μπορούσαμε να κάνουμε;

1. Καλό θα ήταν να ενημερώνουμε κάθε φορά το παιδί για μία επικείμενη επίσκεψη. Αν το παιδί αντιδράει πριν την άφιξη του επισκέπτη θα του εξηγήσουμε με ήρεμο τρόπο:

“Έχω να δω πολύ καιρό την θεία Μαρία, και θα ήθελα να μιλήσω μαζί της για κάποια πράγματα. Αν δεν θέλεις να την δεις μπορείς απλά να την χαιρετήσεις και να πας στο δωμάτιό σου. Εξάλλου, κι εσύ έχεις αυτό το δικαίωμα να φέρνεις φίλους εδώ και το σέβομαι απόλυτα κάνοντας το ίδιο πράγμα που σου ζήτησα.”

2. Εξίσου καλό θα ήταν να τονίσουμε πως στους ανθρώπους συμπεριφερόμαστε με ευγένεια και σεβασμό:

“Θα έρθει η θεία Μαρία σήμερα και θα χαιρόταν πολύ να της πεις: Καλημέρα θεία Μαρία, τί κάνεις!”.

3. Μάλιστα, μόλις φτάσει η θεία και ανοίξουμε την πόρτα ενισχύουμε αυτήν την συμπεριφορά:

” Η θεία Μαρία θα ήταν πολύ χαρούμενη με ένα όμορφο χαμόγελο και ένα ζεστό: Καλημέρα, τί κάνεις! που θα της πεις!”

4. Στο άνοιγμα της πόρτα θα μπορούσαμε να πούμε:

“Το παιδί μου δεν δίνει ούτε αγκαλιές ούτε φιλιά, αλλά εγώ δίνω!”

Πρόκειται για ένα καλό παράδειγμα μίμησης ειδικά για τις πολύ νεαρές ηλικίες. Το παιδί βλέποντάς μας θα αρχίσει να συνειδητοποιεί πως πρόκειται για μία απολύτως φυσιολογική διαδικασία όταν βλέπουμε ένα συγγενικό ή φιλικό μας πρόσωπο και πολύ πιθανά να υιοθετήσει αβίαστα αυτήν τη συμπεριφορά.

Εξάλλου, ως γονείς θα έπρεπε να είμαστε περήφανοι και ευτυχισμένοι για τις αληθινές συμπεριφορές και τα πραγματικά συναισθήματα αγάπης του παιδιού μας!

Αλεξία Σταθάκη